İlgili Makaleler
Sayın Okurlar, istediğiniz kaynağa bakın enflasyon tanımı için aşağı yukarı “…fiyatlar genel düzeyinin sürekli olarak artış göstermesi…” açıklamasını bulursunuz. Bu tanıma benim için yüksek düzeyde artış kavramını da ekleyebilirsiniz. Çünkü yıllık % 1 veya 2 gibi düşük oranlı enflasyon düzeyinin ekonomiyi canlı tutma açısından faydalı olabileceğini de düşünürüm. Bu nedenle bu tür bir enflasyon yazı konusu dışı. Enflasyon kavramsal olarak genel bir durumdur. Bir ülkede enflasyon varsa sizin için de, iş insanı için de ve dahi herkes için enflasyon vardır. Enflasyonun daha vahim durumu çok uzun süreli olmasıdır. Ben biraz aklım ereli -ki bu da neredeyse 50 yıla karşılık gelir- ülkemizde az ya da çok (genelde çok) enflasyon olduğunun tanığıyım. Ve ayrıca bizim az kavramımız örnek almamız gereken ülkeler için aşırı enflasyondur. Örneğin şu anda ABD için enflasyon 6-7 kat arttı, rekor kırdı denirken bahsedilen rakamın YILLIK % 8,5 civarı olduğunu anımsatmak isterim. (Ki bu oran bizim tek haneli niteleme ile hedefimizidir. Yani bizim hedefimiz, gelişmiş ülkeler için sorundur.) Özetle ve bana göre ülkemizde sürekli olarak çok yüksek enflasyon hüküm sürmektedir. Bu saptama ile ilk sorumu sorayım;
- Bu yazdıklarım eğer doğru ise, en azından ülkemiz için enflasyonu sadece parasal bir olgu olarak tanımlayabilir miyiz? Bu sorunun cevabı bizi üretim tartışmasına götürecek.
Gelelim hayat pahalılığı kavramına. Sayın Okurlar, bana göre enflasyon ne kadar genel ise, hayat pahalılığı o kadar özeldir. Örneğin siz bir şekilde -hangi oranı doğru kabul ediyorsanız- örneğin enflasyonun 5 puan üstünde gelirinizi artırabiliyorsanız (hedef enflasyona göre değil yalnızca, gerçekleşene göre) sizin için hayat pahalılığı olmadığı gibi bir miktar da ucuzluk vardır. Ancak bunu ülkemizde kaç kişi yapabiliyor takdir sizin. Eğer çok az kişi diyorsanız o zaman daha olumsuz bir durumu konuşuyoruz demektir. Yani sürekli yüksek oranlı enflasyon, çok sayıda kişi/hane/grup vb -artık ne derseniz- için hayatı sürekli olarak da pahalı hale getirmektedir. Şimdi ikinci sorumu sorayım.
- Eğer bu yazdıklarıma da katılıyorsanız o zaman sadece enflasyon değil hayat pahalılığı da özel olmaktan çıkıp genele dönüşmemiş midir?
Şimdi benim aklımın alamadığı üçüncü soruya geleyim.
Eğer bir sorun genele yayılmış ise (ki bu aşamada enflasyon/hayat pahalılığı olarak düşünmeyin. Sorun her ne ise.) yani büyük ise ve büyük olduğu için çok fazla alanda alt soruna yayılıp/neden olup, sonra da bu alt sorunlardan da besleniyor ise (adeta tavuk yumurta örneği) “….üretim üretim üretim gibi….” Bildiğiniz her ekonomisti ben bunu nasıl düşünemedim dedirtecek söylemlerden çözüm çıkar mı?
Haydi gelin biraz daha düşünelim.
Fotoğraf : Karolina Grabowska
