İlgili Makaleler
Ülkemizde, tüketici hakları, 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanununla düzenlenmiştir. Bu Kanuna göre tüketicilerle, ticari ve mesleki amaçlarla hareket eden gerçek ve tüzel kişiler arasındaki ilişkilerle ilgili prensipleri belirleyen her türlü sözleşme ve hukuki işlem, tüketici işlemi olarak tanımlanmıştır.
Aşağıda, ticari işlem sonrasında ayıplı olduğu anlaşılan mallarla ilgili tüketicinin sahip olduğu haklardan kısaca bahsedeceğiz.
Ayıplı mal; etiketinde, ambalajında, reklamında belirtilenlere uymayan standardında veya teknik düzenlemesinde hata ve eksik olan, tüketicinin beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran, her türlü maddi, ekonomik ve hukuki eksiklikleri içeren maldır.
Satın aldığı bir malda yukarıdaki gibi hata ve eksiklik olan tüketiciler;
*Satın aldığı ayıplı malı iade ederek sözleşmeden dönebilir, mal bedelini isteyebilir
*Malı iade etmeksizin, ayıp oranında fiyatında indirim talep edebilir,
*Bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere ücretsiz onarılmasını isteyebilir,
*Mümkünse ayıpsız aynı ürünle değişimini isteyebilir.
Tüketici, tüm bunları satıcının yanı sıra üretici ya da ithalatçı firmadan hatta ürünü bağlı kredi kullanarak almışsa; bu finansmanı sağlayan bankadan dahi talep etme hakkına sahiptir.
Ücretsiz onarım veya malın aynısıyla değiştirilmesinin istenebilmesi için, bu talebin karşılanmasının mümkün olabilmesi veya satıcı açısından aşırı bir masraf gerektirmemesi şarttır. Örneğin, mal artık üretilmediği için malın değişimi imkansız olabilir veya malın onarım ücreti, malın satış fiyatına göre oldukça yüksek olabilir. Bu gibi durumlarda tüketici, ürün iadesi ya da ayıp oranında fiyattan indirim haklarından birini kullanabilir. Yani tüketiciye ayıplı mal hususunda tanınan haklar seçimlik olmakla beraber tüketicinin mutlak isteğine göre değil, hakkaniyete uygun olarak kullanılabilecektir. Bu açıdan malın ayıpsız değeri, ayıbın önemi ve diğer talep haklarına başvurmanın tüketici açısından bir sorun teşkil edip etmeyeceği gibi hususlar önem arz eder.
Tüketicinin, ücretsiz onarım veya malın ayıpsız olanıyla değiştirme talebiyle satıcı, üretici ya da ithalatçıya başvurusundan itibaren en fazla 20 iş günü, konut ve tatil amaçlı taşınmazlarda ise 60 iş günü içinde başvurulanların söz konusu talebi yerine getirilme zorunluluğu vardır.
Tüketicinin ayıplı malı iade hakkını kullandığı durumlarda ise, malı satıcı, üretici veya ithalatçıya teslim etmesi şartıyla ödemiş olduğu ürün bedelinin kendisine derhal aynen iadesi şarttır.Ayıp oranında fiyattan indirim istenmesi halinde de, yine bu indirimin talep üzerine derhal yapılması gerekir.
Tüketicinin haklarını kullanması nedeniyle ortaya çıkan tüm masraflar (nakliye, sigorta, paketleme, ekspertiz masrafları gibi) tüketicinin hakkını yerine getirmekle yükümlü olan tarafça yani satıcı, üretici veya ithalatçı tarafından karşılanmak zorundadır.
Sonuç olarak, tüketicinin ayıplı mallardan doğan ve Kanunlarla belirlenmiş hakları mevcuttur. Malın ayıplı olması dışındaki hallerden dolayı mesela tüketicinin beğenisini karşılamama gibi bir nedenle talep edilen iade ve değişim gibi konular, uzaktan yapılan satışlar hariç, satıcıların bu konulardaki belirlediği esaslara tabidir. Tüketiciler mala veya iş yerine ilişkin reklam, fatura ve tanıtımlarda bu konularda bilgilendirilebilirler. Dolayısıyla bir iş yeri, satılan bir malı beğenilmemesi halinde iade alacağını ilanlarında söylemekteyse, iş yerinden yaptığı satışlarda da tıpkı uzaktan yapılan satışlardaki gibi tüketicinin malı beğenmemesi halinde iade almak yükümlülüğü altına girer.
Fotoğraf : Tim Douglas
